Rusiye tarafından mahküm etilgen vatandaş jurnalisti Server Mustafayev insan aqları ve demokratiya saasına qoşqan issesi içün Freedom House halqara aq qorçalayıcı teşkilâtınıñ mukâfat laureatı oldı. Qırımda işğalden soñ 2018 senesi Kreml mabüsi olğan eñ faal qırımlılardan biriniñ faaliyeti aqqında Qırımda ne aytalar ve mukâfatlanuvına nasıl qıymet keseler, Qırım.Aqiqatnıñ maqalesinde oquñız.
Server Mustafayev – «Qırım birdemligi» cemaat birleşmesiniñ koordinatorı, vatandaş jurnalistidir. Mayısnıñ 5-nde Server Mustafayev 39 yaşını toldurdı, endi yedi yıldan berli apishanede yata. O, apiske alınmazdan evel Qırımdaki vaziyetni közetip, vatandaşlarınıñ siyasiy sebeplerden keçirilgen mahkemelerini aydınlata, siyasiy mabüslerniñ qorantalarına destek ve yardım ete edi. 2018 senesi mayıs ayında Bağçasaraydaki evinde FSB hadimleri tintüv keçirdi. Soñra uquq qoruyıcılar Mustafayevni tuttı. 2020 senesi sentâbr ayında Rostov-na-Donu arbiy mahkemesi onı 14 yılğa sert rejimli koloniyada qalmasına üküm etti. Server Mustafayevni evde ana-babası, ömür arqadaşı ve çağına yetmegen beş balası bekleyler.
Onıñ yerine bu mukâfatnı almaq ve Serverni ve Rusiye tarafından qanunsız tutulğan bütün diger ukrayinalılar aqqında hatırlamaq menim içün şeref ediOksana Markarova
«İnsan Aqları Elçihanesi» halqara aq qorçalayıcı teşkilâtı Server Mustafayevniñ mahkemesi eñ başından berli qanunsız edi, dep bildire: işğal etilgen Qırımda oña nisbeten Rusiyeniñ ceza uquqı qullanılğanı içün halqara gumanitar uquq bozulğan edi. Mustafayevniñ özü de öz qabaatını tanımadı.
Mustafayevniñ mukâfatını Ukrayinanıñ ABD elçisi Oksana Markarova aldı.
«Onıñ yerine bu mukâfatnı almaq ve Serverni ve Rusiye tarafından qanunsız tutulğan bütün diger ukrayinalılar aqqında hatırlamaq menim içün şeref edi... Freedom House tarafından bu mukâfatlav Ukrayina ve qırımtatar halqınıñ Rusiyeniñ vahşiy repressiyalarına qarşı küreşiniñ müim hatırlatmasıdır. Kremlniñ qırımtatarlarğa qarşı cinayeti ve Ukrayinağa qarşı öldürici cenki – cezasız qalğan Yamanlıq imperiyasınıñ insanlarğa qarşı nefret siyaseti ve 1944 senesi sürgünligi, ukrayinalılarğa qarşı bütün diger cinayetlerniñ devamıdır», – dep yazdı o.
Ukrayina Yuqarı Radasınıñ deputatı Tamila Taşevanıñ fikirince, «Server – ümüt bergenlerden biri ola, o – sebat, itibar ve halqına sevgi örnegidir».
O, jurnalistik ve aq qorçalayıcı faaliyetinen buña qarşı turmaq içün ög saflarda turdı#LiberateCrimea faali
#LiberateCrimea Qırımnıñ işğalden azat etüv halqara kampaniyasınıñ faali Qırım.Aqiqatqa tarif etkenine köre, Server Mustafayev yürek çağıruvınen aq qorçalayıcı ola.
«Adaletsizlik qabul etmegen insanlar bar. Server böyle biri. O, er vaqıt semetdeşleriniñ meselelerinde yardımcı ola edi, Qırımda işğalciler halqına qarşı kütleviy repressiyalar yapıp başlağanda, o, jurnalistik ve aq qorçalayıcı faaliyetinen buña qarşı turmaq içün ög saflarda turdı. Bütün qıyınlıqlarğa baqmadan, o, yaman olmadı, onıñ tebessümi onıñ vizit kartıdır, o, pek müsbet insan, yaqınına daima yardımğa kelmege azır», – dep tarif etti gizli qalmağa istegen qırımlı faal.
«Serbest Qırım» cemaat areketiniñ faali Qırım.Aqiqatqa qayd etkenine köre, Server Mustafayev «Qırım birdemligi» aq qorçalayıcı areketiniñ temelinde turğan edi.
Onıñ sesi Qırım sıñırlarından keçti, onı bir çoq Ukrayina ve halqara aq qorçalayıcı meydançıqlarında eşitkenlerQırımlı faal
«Rusiye Qırımnı ilhaq etken ilk yılları qırımtatar faalleri hırsızlanıp başlandı, tintüvler, tutuvlar ve apis cezaları başlandı. Bilgen ilk aq qorçalayıcı teşkilâtlarımdan biri Abdureşit Cepparovnıñ yolbaşçılığında «Qırımnıñ insan aqları bağ gruppası» oldı. Tezden ise, Cepparovnıñ yardımınen, artqan repressiyalar şaraitlerinde, olarğa qarşı çıqmaq içün «Qırım birdemligi» peyda oldı, o, qırımlı siyasiy mabüsler ve aq qorçalayıcı advokatlarnıñ qorantalarını birleştirdi. Birleşmeniñ liderlerinden biri Front Line Defenders aq qorçalayıcı mukâfatını alğan advokat Emil Kurbedinov oldı. Server Mustafayev «Qırım birdemliginiñ» işine faal şekilde qoşuldı, birleşmeniñ koordinatorı oldı. Onıñ sesi Qırım sıñırlarından keçti, onı bir çoq Ukrayina ve halqara aq qorçalayıcı meydançıqlarında eşitkenler. Rejim içün toksik olğanı şaşırtmadı, şu sebepten onı 2018 senesi apiske alğanlar», – dep izaatladı vaziyetni gizli qalmaq şartınen faal.
«Serbest Qırım» cemaat teşkilâtınıñ tesisçisi Aleksey Yefremovnıñ fikirince, Mustafayev köstergen cesürligi ve faaliyetinen halqara seviyede bu qadar büyük mukâfatq nail tanıldı.
O, bu yüksek mukâfatqa ve icadınıñ tanıluvına lâyıqtırAleksey Yefremov
«Onıñ yerinde apiste men de ola bilir edim, serbest memleketke ketip yetiştirmegen, «ğayıp olğan olaraq» sayılmağan er bir qırımlı mustaqil faal ya da jurnalist ola bilir edi. Ebet, Serverniñ cesaretine baş egem, o, bu yüksek mukâfatqa ve icadınıñ tanıluvına lâyıqtır. Ümüt etem ki, aq-uquqsız ve serbestliksiz «taş çuvalda» bulunğanda bu oña yardım eter ve özüni coymamağa ve iç bir şeyden peşman olmamağa ruhlandırır», – dep ayttı öz fikrini cemaatçı Qırım.Aqiqatqa.
Qırımtatar faali Midat Amzayev mukâfatnıñ bir qırımtatarına berilmesini timsaliy bir şey dep köre.
Server ve qanunsız mahküm etilgen bütün siyasiy mabüslerni azat ettirmek içün elimizden kelgenini yapmaq kerekmizMidat Amzayev
«Qırımdaki vaziyetni taqip etken ve siyasiy mabüslerniñ taqdirine lâqayt olmağan bir insan olaraq mukâfatnıñ Server Mustafayevge berilmesini teren adaletli ve timsaliy bir areket dep körem. Server aqiqat, tirenüv ve halqını qoruv yolunı añlap sayladı, bu yol içün azatlığı, tınçlığı, qorantasınıñ yanında olmaq imkânınen töledi. O, başına kele bileceklerini añlap vazgeçmedi. Bu da onı zamanımıznıñ kerçek qaramanı yapa. Bu mukâfatnı bir final noqtası olaraq körmeyip, aksine, bu umumiy mesüliyetimizni hatırlatmalı. Server ve qanunsız mahküm etilgen bütün siyasiy mabüslerni azat ettirmek içün elimizden kelgenini yapmaq kerekmiz. Olarnıñ serbestligi – adalet, insaf ve insan itibarı meselesidir. Halqımıznıñ Server Mustafayev kibi qaramanları olğanından ğururlanam. Onıñ sebatı – er birimiz içün bir örnek», – dep ayttı fikrini Qırım.Aqiqatqa faal.
Muarririyet adını telükesizlik maqsadınen aytmağan Aqmescitli qırımtatar cemaatçısı Server Mustafayev namzetiniñ mukâfat içün saylanğanını adaletli dep saya.
«Bu adamnı yahşı bilem ve onı ayta bilem. Mence, Server Mustafayev men tanığan bütün aq qorçalayıcılardan ziyade bu mukâfatqa lâyıqtır. Onıñ hızmetlerine qıymet kesilgenine pek quvanam», – dep qayd etti Qırım.Aqiqatqa cemaatçı.
Körgenimiz kibi, insan aqlarını, adaletni qorumaq, ne yazıq ki, pek telükeli olaQırımlı cemaatçı
Muarriyet telükesizlik maqsadınen adını aytmağan Yaltalı qırımlı cemaatçı zemaneviy dünyada aq qorçalayıcılar daa sıq telükege oğray, dep yazıqsınğanını bildirdi.
«Aq qorçalayıcı faaliyetinen oğraşqan insanlar, Cenübiy Afrikada ya da Şarqiy Asiyada, ya da Avropanıñ merkezinde bulunsa da, er vaqıt ürmet qazana. Körgenimiz kibi, insan aqlarını, adaletni qorumaq, ne yazıq ki, pek telükeli ola. Server Mustafayevge bu mukâfatnıñ berilüvi taqdirine diqqat celp etmek ıntıluvı ola. Amma halqara cemaatçılıq aq qorçalayıcılarınıñ aqlarını da daa faal qoruy bile», – dep bildirdi Qırım.Aqiqatqa cemaatçı.
Muarririyet telükesizlik maqsadınen aytmağan Kefeli qırımtatar faaliniñ Qırım.Aqiqatqa tarif etkenine köre, Server Mustafayev Qırımda qırımtatarlar arasında büyük ürmet köre.
«Bu mukâfatqa lâyıqtır. Onı pek yahşı insan olaraq bilem, qırımtatarlar ve onı tanığan er kes arasında pek ürmet etile. Ondan er vaqıt yardım ve fikir soramaq mümkün edi. Sevimliligi ve yardım etmek azır olmasınen birden işanç qazana», – dep qayd etti faal Qırım.Aqiqatqa.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti.Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.AqiqatnıñTelegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
